- Извадок од изложбата на фотографии и документи „Мери Л. Метјус и Американското училиште за девојки во Битола 1888 – 1920“
- Организатори: Пеги Хенсон – внука на Мери Метјус; НУ Завод и Mузеј Битола; Евангелско-методистичка црква во Македонија, Амбасада на САД
- Место на одржување: НУ Завод и Mузеј Битола – мала сала
- Датум: 5-15 октомври 2017 / 18:00 ч
- Автори на изложбата: Пеги Хенсон, Кристина Цеков, Јове Парговски
Вовед
Пеги Хенсон, внуката на Мери Метјус, е организатор на изложбата која содржи историски документи и фотографии, сопственост на нејзината фамилија. Тие се хронолошки приказ на животот на Мери Метјус како мисионерка во Американското училиште за девојки во Битола.
Изложбата беше поставена од 5 до 15 октомври 2017 во мала сала НУЗМБ, и посетителите имаа можност да видат голем број на фотографии и документи, благодарение на Mount Holyoke College од Јужен Хедли, Масачусетс, САД.
Преку нејзините дневници, писма и фотографии, Мери Метјус ги прикажува, од прва рака, настаните во и околу Битола за време на нејзиниот триесет и две годишен престој во градот. Таа била сведок на последните години на Отоманското владеење, Младотурската револуција, Балканските војни и Првата светска војна. За време на овој период, Американското училиште за девојки било институција која непрекинато работела во Битола, тука се одржувале часови на девојки од различно етничко потекло и било главно американско претставништво во Битола.
Лично Мери Метјус предавала во училиштето и го надгледувала сиропиталиштето во периодот по Илинденското востание, се грижела за нејзините ученици и учители и успеала да ги одржи во добра здравствена состојба за време на големиот број на епидемии.
Таа им помогнала на многу луѓе, им помагала на бегалците, и била во координација со англиските и фанцуските генерали за време на Првата светска војна.
Во најтешките години, за време на Првата светска војна таа била единствениот американски граѓанин во Битола. Била колешка со Мис Стон, која станала славна по нејзиното киднапирање во 1901, учела јазик кај Герасим Кирјаз, кој учествувал во составувањето на модерната албанска азбука. Британката Кетрин Харлеј била убиена од германска граната во 1917, додека пиела чај со Мери Метјус.
Мери Метјус ја сакала Битола и ја чувствувала како свој дом.
НУ Завод и Музеј Битола особено го цени придонесот кој го даде Mount Holyoke College од САД, Американската амбасада во Македонија, Пеги Хенсон и нејзината фамилија. Благодарност до Јове Парговски од НУЗМБ и Кристина Цеков од Евангелско-методистичката црква во Македонија за нивната помош во реализацијата на оваа изложба.
Изложбата се состои од 22 паноа со димензии 600х400 мм на кои се прикажани фотографии и документи. Со цел на поефикасно прикажување на веб страна, во галеријата се прикажани поединечни фотографии со оригинален наслов на англиски и превод на македонски јазик.
Портрет на Мери Метјус, септември 1922
///// Portrait of Mary Matthews, September 1922
Скица од училиштето
///// Sketch Boarding school
Скица од имотот на мисијата
///// Sketch of Mission property
Рада Павлова предава географија на ученици во Американското училиште за девојчиња, јуни 1899
///// Rada Pavlova teaches a geography class to students, June 1899
Основачи на училиштето Кејт М. Џенеј (седи на стол на скалите), со нејзиниот сопруг проповедник Едвард В, Џенеј и нивните деца
///// School founder Kate M. Jenney (seated in chair on stairs), shown here with her husband, the Rev. Edward W. Jenney with their children
Директорката Хариет Кол предава англиска литература во дворот на Американското училиште. Ученичките прикажани се од генерацијата 1900
///// Principal Harriet Cole teaches an English literature course outside of the American School building. Students shown are members of the American School’s Class of 1900
Најстара фотографија од ученички со првите учители Крафорд и Спунер, помеѓу 1882 и
1884
///// Oldest picture of the school girls with first teachers Crawford and Spooner, between 1882 and 1884
Разгледница со натпис од задната страна „Сестра Хилда Хавлеј од Англија во носија од село Смилево, Македонија, Србија. 1916“
/////
Postcard with inscription on the back “Sister Hilda Hawley from England, in costume of village of Smelevo, Macedonia, Serbia. 1916 “
Портрет на ученички од Американското училиште, 1903
/////
Portrait of students from the American School, 1903
Учителката Рада Павлова со млада ученичка, март 1915
/////
Teacher Rada Pavlova with a young boarding student, March 1915
Мери Метјус (десно) и директорката Хериет Кол во дневната соба во Американското училиште, Битола, 1902
Mary Matthews (right) and principal Harriet Cole in their sitting room at the American School, Monastir (Bitola), 1902
Учителките Рада Павлова, Хериет Кол и Мери Л. Метјус
/////
Teachers Rada Pavlova, Harriet Cole and Mary L. Matthews
Сираци
/////
Orphans
Сиропиталиште „Essery Memorial“, 1904
/////
Essery Memorial Orphanage, 1904
Сираци во сиропиталиштето “Essery Memorial” до училиштето, 1903
/////
Orphans at Essery Orphanage beside the school, 1903
Мери Метјус со жени на кои им помагала фотографирани пред училиштето
/////
Mary Matthews and the women she helped in front of the school
Час по физиологија со учителката Павлева
/////
Physiology class Monastir Miss Pavleva
Ученички со доктор и госпоѓа Кларк, 1902
/////
School girls with Dr. and Mrs.Clark,1902
Дипломки од 1903
/////
Graduates of 1903
Ученички, 1903
/////
School girls, 1903
Ученички, 1908
/////
School girls, 1908
Ученички, 1912
/////
School girls, 1912
Првиот интернат за момчиња, 1915
/////
First Boarding school for boys, 1915
Ученички, 1904
/////
School girls, 1904
Прослава на Младотурската револуција, 1908 г. (слика од Мери Л. Метјус)
/////
Celebration of the Young Turk Revolution, 1908 (photo by Mary Matthews)
![Photograph inscribed on verso in Mary Matthews’ hand: “Neazin Bey [sp] with his band at Monastir, Turkey in Europe, July 1908. He was one of the heroes of the Constitution proclamation on July 23, 1908 at Monastir.”](https://muzejbitola.mk/wp-content/uploads/2020/03/MLM_Page_07_Image_0002.jpg "Фотографија со натпис на задната страна од Мери Метјус „Нијази Бег со неговата дружина во Монастир, Европска Турција, јули 1908. Нијази Бег бил еден од водачите на Младотурската револуција, јули 23, 1908 во Битола“.
/////
Photograph inscribed on verso in Mary Matthews’ hand: “Neazin Bey [sp] with his band at Monastir, Turkey in Europe, July 1908. He was one of the heroes of the Constitution proclamation on July 23, 1908 at Monastir.”")
Фотографија со натпис на задната страна од Мери Метјус „Нијази Бег со неговата дружина во Монастир, Европска Турција, јули 1908. Нијази Бег бил еден од водачите на Младотурската револуција, јули 23, 1908 во Битола“.
/////
Photograph inscribed on verso in Mary Matthews’ hand: “Neazin Bey [sp] with his band at Monastir, Turkey in Europe, July 1908. He was one of the heroes of the Constitution proclamation on July 23, 1908 at Monastir.”
![Photograph inscribed on verso in Mary Matthews’ hand: “Celebrating the success of the Turkish Revolution at Monastir, Eur Turkey in July 1908. The coming of Cherchiz [sp?] Bey the leader of the Albanians in the Revolution. Crowd on ‘Broadway’. Sat. July 25, 1908 at Monastir, European Turkey.”](https://muzejbitola.mk/wp-content/uploads/2020/03/MLM_Page_07_Image_0003.jpg "Фотографија со натпис на задната страна од Мери Метјус: „Прослава на Младотурската револуција во Монастир, Европска Турција во јули 1908. Пристигнувањето на Черчиз Бег - водач на Албанците во револуцијата. Луѓе на главната улица. сабота, 25 јули 1908 во Монастир, Европска Турција“
/////
Photograph inscribed on verso in Mary Matthews’ hand: “Celebrating the success of the Turkish Revolution at Monastir, Eur Turkey in July 1908. The coming of Cherchiz [sp?] Bey the leader of the Albanians in the Revolution. Crowd on ‘Broadway’. Sat. July 25, 1908 at Monastir, European Turkey.”")
Фотографија со натпис на задната страна од Мери Метјус: „Прослава на Младотурската револуција во Монастир, Европска Турција во јули 1908. Пристигнувањето на Черчиз Бег - водач на Албанците во револуцијата. Луѓе на главната улица. сабота, 25 јули 1908 во Монастир, Европска Турција“
/////
Photograph inscribed on verso in Mary Matthews’ hand: “Celebrating the success of the Turkish Revolution at Monastir, Eur Turkey in July 1908. The coming of Cherchiz [sp?] Bey the leader of the Albanians in the Revolution. Crowd on ‘Broadway’. Sat. July 25, 1908 at Monastir, European Turkey.”
![Niyazi Bey, undated. Photograph inscribed on verso in Mary Matthews’ hand: “Niazy [sp] Bey. One of the leaders of the Turkish Revolution of Monastir, Eur. Turkey, July 23, 1908”](https://muzejbitola.mk/wp-content/uploads/2020/03/MLM_Page_07_Image_0004.jpg "Нијази Бег, нема датум. На позадината на фотографијата има рачно напишан текст од Мери Метјус: „Нијази Бег - еден од водачите на Младотурската револуција во Монастир, Европска Турција, јули 23, 1908“
/////
Niyazi Bey, undated. Photograph inscribed on verso in Mary Matthews’ hand: “Niazy [sp] Bey. One of the leaders of the Turkish Revolution of Monastir, Eur. Turkey, July 23, 1908”")
Нијази Бег, нема датум. На позадината на фотографијата има рачно напишан текст од Мери Метјус: „Нијази Бег - еден од водачите на Младотурската револуција во Монастир, Европска Турција, јули 23, 1908“
/////
Niyazi Bey, undated. Photograph inscribed on verso in Mary Matthews’ hand: “Niazy [sp] Bey. One of the leaders of the Turkish Revolution of Monastir, Eur. Turkey, July 23, 1908”
Панорамска фотографија со поглед кон Битола
/////
Panoramic photograph looking over the city of Monastir (Bitola)
Панорамска фотографија со поглед кон Битола. На позадината има рачно напишан текст од Мери Метјус: „Половина од градот Монастир, Македонија - Словенското име е Битољ. Најјужен град во Југославија после Првата балканска војна 1912 кога Србите го презедоа од турците заедно со тој дел од Македонија. Десно во позадината Пелистер планина висина 8.000 стапки. Врвот е скриен во облаците. Две помошнички учителки од Американското школо за девојки. Нема датум.
/////
Panoramic photograph looking over the city of Monastir. Inscription on the back in Mary Matthews’ hand reads: “About half of the city of Monastir, Macedonia -- Slavic name is Bitolj. Most southern city of Yugoslavia since Balkan War One, 1912 when the Serbs took it from the Turks -- with that part of Macedonia -- At the right in the background, Mt. Pelister, alt. 8,000 ft. The peak is hidden in the clouds. Two assistant teachers in the American School for Girls,” undated
Разгледница - војници пред Општинската управна зграда, Битола 1912
/////
Postcard - soldiers outside the palace of government, Bitola 1912
Исак џамија - Битола, почеток на XX век
/////
Isak mosque - Bitola, beginning of XX century
Поглед од прозорецот на Американското школо кон Пелистер, поч. на XX век
/////
Mount Pelister from American School window, beginning of XX century
Панорама од Битола, почеток на XX век
/////
Panorama of Bitola, beginning of XX century
Разгледница од Битола со поглед кон реката Драгор и Саат Кулата, крај на XIX век
/////
Postcard from Bitola looking toward the Dragor River and the Clock Tower, end of XIX cent.
Панорама од Битола, почеток на XX век
/////
Panorama of Bitola, beginning of XX century
Предавање на бугарските сили на српската армија 1913 (фото Мери Метјус)
/////
Surrender of Bulgarian forces to Serb army 1913 (photo by MLM)
Вежба на српската војска со натпис од Мери Метјус: „Српски војници во Монастир, Србија во 1913 на терените за вежба на турската војска пред Балканската војна во 1912“
/////
Photograph of Serbian soldiers drilling, inscribed on verson in Mary Matthews’ hand: “Serbian soldiers at Monastir, Serbia in 1913 on the drill grounds of Turkey before the Balkan War, 1912”
Имотот на протестантската мисија во Битола
/////
Protestant Mission estate in Monastir
Капелата и мисионерскиот дом, поглед од дворот
/////
Chapel and missionary home, view from the yard
Протестантската црква со домот на пасторот, 1899 година
/////
Protestant church with pastor’s flat, 1899
Мисионерскиот дом, поглед од улица, со гаваз (личен чувар)
/////
Missionary home, view from the street with Calvass
Надворешност на протестантската капела
/////
Exterior of the protestant chapel
Главната зграда на Американското училиште за девојки
/////
The main building of the American School for Girls
Интернат
/////
Boarding School
Мисионерскиот дом надворешна страна
/////
Missionary home - outside
Мисионерскиот дом надворешна страна
/////
Missionary home - outside
Внатрешност на капелата
/////
Chapel interior
Мери Метјус пред училиштето
/////
Mary Matthews in front of the school
Дневна соба
/////
Living room
Трпезарија
/////
Dining room
Фотографија сликана од Мери Метјус со нејзин натпис на позадината: „1917. Граната го разруши дебелиот ѕид на училиштето, главната зграда во трпезаријата и собата за престој на девојчињата. Два канадски капелани“
/////
Photograph taken by Mary Matthews and inscribed on verso in her hand: “1917. Shell broke the thick back wall of GBS [Girls’ Boarding School] main building into dining room & the girls’ sitting room. Two Canadian chaplains.”
Мери Метјус со гранатираната училишна зграда 1917
/////
Mary Matthews with bombed school building 1917
Фотографија со натпис од Мери Метјус на позадината: „1918. Со помош на лупа за зголемување може да се видат борбите на ридовите. Сликано од покривот на школото. Црн чад од германските шрапнели. Бел од француските. Може да се види од собата на мис Дејвис“.
/////
Photograph inscribed on verso in Mary Matthews’ hand: “1918. Use magnifying glass & see battle over the hills. Taken from roof of the school by M.L.M. Black smoke shrapnel from Germans -- white, from French. Could be seen from Miss Davis’ room.”
Д-р Хаи и медицински сестри во англо-српската болница пред влезот на денешната зграда на НУ Завод и музеј Битола, 1917-18
/////
Dr. Haigh and nurses at the Anglo-Serb Hospital in front of the entrance of today’s building of NI Institute and Museum Bitola, 1917-18
Битола - Разрушувања од гранати за време на Првата светска војна - 1915-18
/////
Bitola - Destruction by shells in First World War, 1915-1918
Битола - Разрушувања од гранати за време на Првата светска војна - 1915-18
/////
Bitola - Destruction by shells in First World War, 1915-1918
Битола - Разрушувања од гранати за време на Првата светска војна - 1915-18
/////
Bitola - Destruction by shells in First World War, 1915-1918
Битола - Разрушувања од гранати за време на Првата светска војна - 1915-18
/////
Bitola - Destruction by shells in First World War, 1915-1918
Еврејка во домашна облека, ~1905 г
/////
A Jewish woman in her house dress circa 1905
Македонка во традиционален фустан
/////
Macedonian woman in traditional dress
Две жени плетат на подот, ~ 1900 г
/////
Two women knitting on the floor, circa 1900
Големо семејство од Смилево
/////
A large family from Smilevo
Семејство од Битола
/////
Family from Bitola
Македонки на селски пат
/////
Macedonian women on a dirt path
Жена од Ресен во носија
/////
Woman in a costume of Resna
Стара црква во Моноспитово што служеше и како училница
/////
Old church in Monospitovo which also served as a classroom
Учителки со Ефка Бушева, 2.ред десно
/////
Teachers with Efka Busheva, 2nd row to the right
Старата Евангелско-методистичка црква, од десно училницата
/////
The old Evangelical Methodist Church, from the right-hand side of the classroom
Стара Протестантска црква со училиште во Радовиш
/////
Old Protestant church in Radovish with school
Старата Евангелско-методистичка црква во Струмица
/////
The old Evangelical Methodist Church in Strumica
Стара Протестантска црква Муртино со училиште од 1893 со учителката Ефа Бушева
/////
Old Protestant church Murtino with a school from 1893 with teacher Epha Busheva
Мис Стон и Катерина Цилка со бебето Елена по нивното ослободување до Протестантската црква во Струмица
/////
Miss Stone and Katerina Tsilka with the baby Elena after their release to the Protestant Church in Strumica
Мис Стон и Катерина Цилка со проповедникот на Евангелско-методистичката црква во Струмица - Коце Кимов
/////
Miss Stone and Katerina Tsilka with the preacher of the Evangelical Methodist Church in Strumica - Koce Kimov
Мис Стон со жени од библискиот клас
/////
Miss Stone’s bible class
Мис Стон по нејзиното ослободување
/////
Miss Stone after her release
Статија од весник - во потрага по Мис Стон
/////
Newspaper article - In search of Miss Stone
